1. Loại thuốc:

Glucocorticosteroid, Corticosteroid

2. Dạng thuốc và Hàm lượng:

• Kem: 0,5%, 1%, 2,5%.

• Gel: 0,5%, 1%.

• Thuốc xức: 0,25%, 0,5%, 1%, 2,5%.

• Thuốc mỡ: 0,25%, 1%, 2,5%.

• Dung dịch (dùng ngoài): 0,5%, 1%, 2,5%.

• Viên nén (uống): 5, 10, 20 mg.

• Hỗn dịch Hydrocortison Acetat để tiêm: 25 mg/ml và 50mg/ml (tính theo dẫn chất Acetat).

• Dung dịch Hydrocortison Natri Phosphat để tiêm: 50 mg/ml (tính theo Hydrocortison).

• Bột Hydrocortison Natri Sucinat để tiêm: 100 mg, 250 mg, 500 mg và 1 g (tính theo Hydrocortison).

• Thuốc được pha để tiêm bắp hay tĩnh mạch theo chỉ dẫn của nhà sản xuất, và nếu cần để truyền tĩnh mạch, thì pha loãng tiếp đến nồng độ 0,1 - 1 mg/ml bằng dung dịch Dextrose 5% hoặc natri clorid 0,9%.

Người bệnh nhiễm khuẩn (đặc biệt trong lao tiến triển), nhiễm virus (thủy đậu, Zona, Herpes giác mạc), nhiễm nấm bệnh hay kí sinh trùng chỉ được dùng Glucocorticoid sau khi đã được điều trị bằng các thuốc chống nhiễm các bệnh kể trên.

Các tác dụng phụ có thể xảy ra: Trong điều trị Glucocorticoid dài ngày, tác dụng phụ phổ biến nhất là trạng thái dạng Cushing và chứng loãng xương ở một mức độ nào đó. Ngược lại, tác dụng phụ rất hiếm xảy ra với liệu pháp tiêm liều cao ngắn ngày.

• Thường gặp

  • Cơ xương: Loãng xương, teo cơ.

  • Nội tiết: Hội chứng dạng Cushing ở một mức độ nào đó, chậm lớn ở trẻ em; không đáp ứng thứ phát của vỏ thượng thận và tuyến yên, đặc biệt trong thời gian stress, như khi bị chấn thương, phẫu thuật hoặc bị bệnh, tăng cân.

• Ít gặp

  • Rối loạn tiêu hóa: Loét dạ dày tá tràng, chảy máu vết loét, loét ruột non...

  • Rối loạn tâm thần: Hưng phấn quá độ, lú lẫn, trầm cảm khi ngừng thuốc.

• Hiếm gặp

  • Phản ứng ở da: Viêm da tiếp xúc, teo da, chậm lành sẹo.

  • Miễn dịch: Phản ứng miễn dịch, phản ứng dạng phản vệ kèm co thắt phế quản.

  • Nhiễm khuẩn do vi khuẩn cơ hội gây bệnh với độc lực thấp.

Cách xử trí

• Có thể giảm thiểu hội chứng dạng Cushing và chứng loãng xương bằng cách chọn cẩn thận chế phẩm thuốc Steroid, chương trình dùng thuốc cách một ngày hoặc ngắt quãng; liệu pháp phụ trợ có thể có hiệu quả trong điều trị loãng xương do Steroid (canxi, vitamin D...).

• Phải thường xuyên quan tâm đến nhiễm khuẩn do vi khuẩn cơ hội. Nếu cần, phải dùng kháng sinh.

1. Thận trọng:

• Khi dùng liều cao, cần rất thận trọng ở người bệnh bị loãng xương, mới nối ruột, loạn tâm thần, loét dạ dày tá tràng, lao, tăng huyết áp do đái tháo đường, suy tim và ở trẻ em đang lớn.

• Không bao giờ được dùng Glucocorticoid trong nhiễm khuẩn đang tiến triển, trừ trường hợp đã dùng thuốc chống nhiễm khuẩn trước đó. Mặt khác, vẫn có nguy cơ làm tăng nhiễm khuẩn do bị ức chế miễn dịch khi dùng Glucocorticoid.

• Thời kỳ mang thai: Thử trên động vật, Glucocorticoid có tác dụng có hại trên thai. Tuy nhiên, các kết quả này không tương ứng ở người. Dù vậy, dùng thuốc kéo dài, liều cao sẽ gây nguy cơ ức chế vỏ thượng thận của thai. Dùng trước khi chuyển dạ, Glucocorticoid có tác dụng bảo vệ chống lại hội chứng suy hô hấp rất nguy hiểm cho trẻ đẻ non. Ðiều trị hen cho người mang thai nên phối hợp Glucocorticoid, vì bản thân hen là một nguy cơ lớn đối với thai.

• Thời kỳ cho con bú: Hydrocortison bài tiết qua sữa, gây nguy cơ cho trẻ nhỏ, thậm chí ngay cả với liều bình thường.

Rất hiếm gặp quá liều gây nên ngộ độc cấp hoặc gây chết. Trong các trường hợp quá liều, không có thuốc đối kháng điển hình, chỉ điều trị hỗ trợ và điều trị triệu chứng.

• Giữ thuốc trong hộp kín, ngoài tầm với của trẻ em.

• Bảo quản ở nhiệt độ phòng, nơi khô ráo, tránh ánh sáng trực tiếp.

• Dùng đồng thời Corticoid với các thuốc Barbiturat, Carbamazepin, Phenytoin, Primidon, Rifampicin, thì Corticoid bị tăng chuyển hóa và giảm tác dụng.

• Khi dùng đồng thời Corticoid với các thuốc lợi tiểu làm giảm Kali, như các Thiazid, Furosemid thì càng tăng sự thiếu hụt Kali.

• Dùng đồng thời Corticoid và các thuốc chống viêm không Steroid sẽ làm tăng tỷ lệ chảy máu và loét dạ dày - tá tràng.

• Corticosteroid cũng làm thay đổi đáp ứng của người bệnh với các thuốc chống đông máu.

• Corticosteroid làm tăng nhu cầu thuốc chống đái tháo đường và thuốc chống tăng huyết áp.

• Corticosteroid có thể làm giảm nồng độ Salicylat trong huyết thanh và làm giảm tác dụng của thuốc chống Muscarin trong bệnh nhược cơ.