Là bệnh lý chậm phát triển xương, hay gặp ở trẻ dưới 3 tuổi, do thiếu vitamin D, canxi và/hoặc phốt pho trong cơ thể - những khoáng chất và vitamin cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển xương bình thường. Thiếu hụt những khoáng chất và vitamin này làm cho xương bị dị dạng như cong vênh và dễ gãy xương, nứt xương. Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh còi xương là suy dinh dưỡng và chế độ ăn uống nghèo nàn. Vì lý do đó, bệnh còi xương là phổ biến hơn nhiều ở các quốc gia đang phát triển hơn ở các quốc gia phát triển. Vấn đề trao đổi chất gây giảm hấp thu hoặc sử dụng canxi, vitamin D và/hoặc phốt pho cũng có thể gây ra căn bệnh này.
Cảm giác đau ở cánh tay, chân, xương chậu và xương sống;
Chậm mọc răng, răng hay bị sâu, răng mọc lộn xộn;
Tăng trưởng chậm, vóc người thấp bé;
Dễ bị gãy xương;
Dị tật xương;
Chuột rút.
Hỏi bệnh sử và khám thực thể. Bác sĩ sẽ xác định xem bệnh nhân có bị dị tật xương hay không.
Xét nghiệm bảng chuyển hóa toàn diện (CMP), chụp X-quang.
Bệnh nhân cũng có thể được chỉ định thực hiện sinh thiết xét nghiệm nồng độ Alkaline Phosphatase, phốt phát.
Điều trị dựa vào các nguyên nhân của sự thiếu hụt vitamin và khoáng chất để làm giảm các triệu chứng. Bổ sung canxi, phốt pho và vitamin D. Tăng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và ăn nhiều cá, gan, và sữa để bổ sung lượng vitamin D và canxi. Cho trẻ niềng răng hoặc đến nha sĩ để chỉnh hình răng.
Còi xương là bệnh lý chậm phát triển xương, hay gặp ở trẻ dưới 3 tuổi, do thiếu vitamin D làm cho xương bị dị dạng như cong vênh và dễ gãy xương, nứt xương.
Là bệnh gây ra do cơ thể bị thiếu vitamin D, dẫn đến thiếu canxi làm ảnh hưởng phát triển hệ xương. Bệnh xảy ra nhiều ở trẻ dưới 3 tuổi, cao nhất ở lứa tuổi 3-18 tháng.
Nguyên nhân thường gặp nhất là thiếu vitamin D do thiếu cung cấp (ít phơi nắng, da sậm màu, trẻ sinh non, trẻ quá bụ bẫm…), ngoài ra có còi xương do mất vitamin D qua thận…, còi xương do kháng vitamin D.
Trẻ thường có biểu hiện quấy khóc, ngủ không yên giấc, giật mình, ra nhiều mồ hôi trộm, rụng tóc vùng sau gáy tạo thành hình vành khăn, răng mọc chậm; chậm biết lẫy, biết bò, đi, đứng...
Trường hợp nặng, trẻ bị biến đổi ở xương gây thóp rộng, có các bướu trán, lồng ngực biến dạng, có chuỗi hạt sườn, các đầu xương cổ tay, cổ chân bè ra, chân vòng kiềng, chữ bát,...
Cho trẻ tắm nắng hàng ngày: Để chân, tay, lưng, bụng trẻ lộ ra ngoài từ 10-15 phút lúc buổi sáng (trước 9 giờ). Về mùa đông không có ánh nắng, cho trẻ đi tắm điện ở khoa lý liệu pháp các bệnh viện. Bởi vì dưới da có sẵn các tiền vitamin D là 7-dehydrocholesterol, dưới tác dụng của tia tử ngoại của ánh nắng mặt trời, các tiền vitamin sẽ bị hoạt hóa chuyển thành vitamin D. Vitamin D có tác dụng điều hòa chuyển hóa và hấp thu canxi, phốt pho. Ánh nắng mặt trời phải được chiếu trực tiếp trên da mới có tác dụng, nếu qua lần vải thì sẽ còn rất ít tác dụng.
Cho trẻ uống vitamin D 4.000 UI/ngày trong 4-8 tuần, trong trường hợp trẻ bị viêm phổi, tiêu chảy cần tăng liều 5.000-10.000 UI/ngày trong 1 tháng, hoặc cho trẻ tiêm vitamin D 200.000 UI/ống, 3 tháng tiêm nhắc lại 1 lần trong năm đầu tiên.
Cho trẻ uống thêm các chế phẩm có canxi như:
Canxi B1-2-6 từ 1-2 ống/ngày, trẻ lớn có thể ăn cốm canxi 1-2 thìa cà phê/ngày.
Chế độ ăn uống:
Cho trẻ bú mẹ.
Ăn bổ sung các loại thực phẩm có chứa nhiều canxi: Sữa, cua, tôm, cá trong các bữa ăn hàng ngày. Cần xóa bỏ quan niệm cho trẻ ăn xương ống, xương chân gà sẽ chống được còi xương.
Cho thêm dầu mỡ vào bữa ăn hàng ngày của trẻ: Vì vitamin D là loại tan trong dầu, nếu chế độ ăn thiếu dầu mỡ thì dù có được uống vitamin D trẻ cũng không hấp thu được nên vẫn bị còi xương.