Đăng nhập
Đăng ký
Rối loạn lipid máu (tăng mỡ máu, máu nhiễm mỡ) thực chất là tình trạng hàm lượng Cholesterol trong máu cao. Nồng độ Cholesterol cao trong máu làm tăng nguy cơ động mạch bị thu hẹp. Tắc nghẽn động mạch gây ra bởi sự tích tụ của mảng bám và chất béo (xơ vữa động mạch). Các bệnh do tắc nghẽn động mạch gây ra bao gồm: các cơn đau tim, đột quỵ và bệnh mạch máu ngoại biên. Những người có Cholesterol cao có nhiều khả năng bị huyết áp cao và bệnh tiểu đường.
Có hai loại Cholesterol tạo nên tổng mức Cholesterol: LDL và HDL. LDL được xem là Cholesterol xấu và HDL là Cholesterol tốt. Để biết nguy cơ thực sự của tình trạng Cholesterol cao, trong xét nghiệm máu cần đo cả LDL và HDL. Nói chung, LDL nên ở mức ít hơn 130 mg/dL và mức lớn hơn 160 mg/dL được xem là quá cao. Mức HDL thấp hơn 40 mg/dL làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch. Mức Cholesterol của một người được xác định một phần bởi gen di truyền, một phần bởi các loại thực phẩm chúng ta ăn. Cải thiện chế độ ăn uống và dùng thuốc giúp giảm mức Cholesterol xấu.
Thường không có triệu chứng.
Hỏi bệnh sử và khám thực thể.
Xét nghiệm máu đo nồng độ Cholesterol toàn phần, LDL và HDL.
Phụ thuộc vào nồng độ LDL và nguy cơ tắc nghẽn động mạch (xơ vữa động mạch).
Ăn uống lành mạnh, tập thể dục, giảm cân có thể cải thiện tình trạng tăng Cholesterol mức độ nhẹ.
Các phương pháp điều trị khác bao gồm dùng các loại thuốc như Statin (Atorvastatin/Lipitor, Fluvastatin/Lescol, Lovastatin/Altocor hoặc Mevacor, Pravastatin/Pravachol, Rosuvastatin/Crestor, Simvastatin/Zocor), thuốc ràng buộc acid mật (Cholestyramine/Prevalite hoặc Questran, Colesevelam/Welchol, Colestipol/Colestid), thuốc ức chế hấp thu Cholesterol (Ezetimibe/Zetia) và các loại thuốc kết hợp (Ezetimibe - Simvastatin/Vytorin).
Ở nước ta, bệnh vữa xơ động mạch với các biểu hiện lâm sàng như suy mạch vành, đột tử, nhồi máu cơ tim, nhồi máu não... trước đây ít gặp, nay đang có xu hướng tăng nhanh theo nhịp độ phát triển của xã hội.
Nguyên nhân của bệnh xơ vữa động mạch chủ yếu là do các rối loạn lipid máu. Rối loạn lipid máu là tình trạng tăng Cholesterol, Triglycerides (TGs) huyết tương hoặc cả hai, hoặc giảm nồng độ Lipoprotein phân tử lượng cao (HDL-C), tăng nồng độ Lipoprotein phân tử lượng thấp (LDL-C) làm gia tăng quá trình vữa xơ động mạch.
Nguyên nhân có thể tiên phát (do di truyền) hoặc thứ phát. Chẩn đoán bằng xét nghiệm Cholesterol, Triglycerides và các thành phần Lipoprotein máu. Điều trị bằng thay đổi chế độ ăn uống, hoạt động thể lực và dùng thuốc hạ lipid máu và lưu ý điều trị căn nguyên.
Rối loạn lipid có thể là nguyên phát hoặc thứ phát. Đối với thể thứ phát, phải điều trị bệnh chính gây nên chứng đó (ví dụ bệnh đái tháo đường, cường giáp...) hoặc phải ngừng một số thuốc gây rối loạn lipid máu như Hypothiazid, Cyclosporin ...
Mục tiêu điều trị chứng rối loạn lipid máu là đưa các thông số lipid về giới hạn bình thường hoặc gần bình thường. Việc chọn mục tiêu điều trị thích hợp phải dựa vào việc phát hiện và đánh giá tính chất của các yếu tố nguy cơ trên bệnh nhân như tiền sử có bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá, tình trạng béo phì tuổi cao (trên 50 tuổi).
Các biện pháp can thiệp chứng rối loạn lipid máu:
Trước hết phải điều chỉnh chế độ ăn trong 2-3 tháng. Không quá vội vã dùng ngay thuốc. Trong nhiều trường hợp, chỉ bằng chế độ ăn bệnh lý nhất là với các rối loạn ở mức độ nhẹ và vừa, kết hợp với giảm cân nếu béo thì các trị số Cholesterol, Triglycerid, LDL-C đều giảm rõ rệt.
Chỉ khi chế độ ăn không đủ hiệu lực, Cholesterol vẫn > 5,8 mmol/l và/hoặc Triglycerid > 2,3 mmol/l thì mới dùng thuốc. Trong khi dùng thuốc, vẫn phải duy trì chế độ ăn bệnh lý, 2 - 3 tháng/1 lần phải xét nghiệm lại các thông số.
Tăng cường hoạt động thể lực: thể dục hoặc thể thao vừa với sức của mình, với những người cao tuổi, nên tập đi bộ, phải tập ít nhất 45 phút/ngày, tập đều hàng ngày hoặc ít nhất 3 lần/tuần, nếu ngừng tập thì những kết quả tốt sẽ mất ngay.
Giảm cân nếu thừa cân: bằng chế độ giảm năng lượng, tăng cường vận động thể lực. Giảm cân sẽ tham gia điều chỉnh có hiệu lực rối loạn lipid máu, làm giảm Cholesterol và Triglycerid máu.
Ăn giảm mỡ động vật vì có chứa nhiều acid béo no, các acid béo này làm tăng Cholesterol máu.
Tăng dầu thực vật chứa nhiều acid béo không no, ăn cá có nhiều acid béo không no họ Omega-3, các acid béo này làm giảm Cholesterol máu.
Giảm các thức ăn chứa nhiều Cholesterol như phủ tạng động vật (bồ dục, óc, tim, lòng đỏ trứng, gan...). Giảm các đồ ăn ngọt (bánh ngọt, sôcôla...).
Tăng rau, quả tươi, uống sữa đậu nành.
Hạn chế bia, rượu nhất là khi tăng Triglycerid.
Có rất nhiều thuốc điều trị rối loạn lipid máu hiện nay, tuy nhiên, có 2 nhóm thuốc phổ biến nhất được áp dụng vào điều trị. Đó là các thuốc nhóm Fibrat (như Lipanthyl, lopid) và các thuốc nhóm Statin (như Zocor, Lipitor, Lescol, Crestor...).
Các Fibrat làm giảm dòng acid béo về gan làm giảm tổng hợp VLDL, làm tăng độ thanh thải VLDL, giảm hình thành LDL nhỏ và đặc dễ gây xơ vữa động mạch, giảm ôxy hoá LDL: kết quả là giảm cả Triglycerid và Cholesterol (giảm Triglycerid nhiều hơn), giảm VLDL và LDL, tăng HDL.
