Hệ thống thoát nước, bắt đầu ở góc trong của mắt, thông thường mang những giọt nước mắt đi từ bề mặt của mắt vào mũi, nơi chúng được hấp thụ lại hoặc bay hơi. Khi một ống dẫn bị rách, nước mắt không thể thoát bình thường, để lại một con mắt bị kích thích chảy nước.

Có đến 20% trẻ sơ sinh có ống dẫn nước mắt bị chặn khi sinh, nhưng nó thường sẽ tự hết trong năm đầu đời. Người lớn bị tắc tuyến lệ có thể là hậu quả của nhiễm trùng, viêm, chấn thương hoặc một khối u.

Nguyên nhân của rách ống lệ gây tắc tuyến lệ sẽ xác định điều trị phù hợp. Đôi khi, phải điều trị hay làm thủ tục cần thiết trên 1 lần trước khi tình trạng tắc tuyến lệ được chỉnh sửa hoàn toàn.Nếu một khối u gây ra chặn, rách ống lệ, điều trị sẽ tập trung vào nguyên nhân gây ra khối u. Phẫu thuật có thể được thực hiện để loại bỏ khối u, hoặc bác sĩ có thể khuyên sử dụng phương pháp điều trị khác để thu nhỏ khối u. Điều trị tùy chọn cho những khối u không gây rách ống lệ thay đổi từ quan sát đơn giản đến phẫu thuật.

Điều trị bảo tồn

Một tỷ lệ cao trẻ sơ sinh với ống lệ bị tắc bẩm sinh, tự cải thiện trong vài tháng đầu đời, sau khi hệ thống thoát hoàn thiện hoặc liên quan đến các màng ống mũi - lệ mở ra.

Nếu ống lệ không tự mở, bác sĩ có thể khuyên nên sử dụng một kỹ thuật massage đặc biệt. Massage có thể được dùng 2 - 4 lần/ngày, cùng với kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng.

Điều trị bảo tồn có thể được đề nghị nếu ống lệ bị chặn vì sưng mô mặt sau khi bị thương. Trong hầu hết trường hợp bị rách ống lệ sau chấn thương mặt, hệ thống thoát nước mắt bắt đầu tự hoạt động trở lại vài tháng sau khi bị thương và không cần thiết điều trị thêm. Bác sĩ có thể khuyên nên chờ đợi 3 - 6 tháng sau khi chấn thương trước khi xem xét sự cần thiết phải can thiệp phẫu thuật để mở ống lệ bị nghẽn.

Điều trị xâm lấn tối thiểu

Lựa chọn điều trị xâm lấn tối thiểu được sử dụng cho các trẻ nhỏ có ống lệ bị chặn không tự mở hoặc cho người lớn có một ống lệ bị chặn một phần.

• Giãn nở, thăm dò và bơm nước: Kỹ thuật này được dùng để mở ống lệ bị tắc bẩm sinh ở hầu hết các trẻ sơ sinh. Thủ thuật có thể được thực hiện bằng cách sử dụng gây mê, hoặc sử dụng hạn chế ở trẻ sơ sinh còn rất nhỏ. Đầu tiên, bác sĩ giãn nở các lỗ puncta với một công cụ đặc biệt, và sau đó một ống thăm dò nhỏ được đưa qua điểm thu hẹp và vào hệ thống ống lệ. Các bác sĩ thăm dò tất cả các đường ra qua lỗ mũi. Thủ thuật này điều trị thành công cho tắc ống lệ nhiều ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 1 tuổi. Ở người lớn bị tắc một phần, một thủ tục tương tự cũng được thực hiện. Kháng sinh có thể được chỉ định dùng trong trường hợp nhiễm trùng. Nếu bơm rửa và giãn nở không kết quả, có thể cần phẫu thuật để mở điểm tắc.

• Bơm bóng giãn nở: Thủ thuật này sẽ mở ra đoạn thu hẹp hoặc bị chặn bởi sẹo, viêm và các nguyên nhân khác. Trong khi gây mê toàn thân, một catheter với một quả bóng xì hơi trên đầu được đưa vào ống lệ trong mũi. Sau đó bác sĩ sử dụng một máy bơm để bơm và làm xẹp bóng một vài lần, đôi khi di chuyển nó đến các địa điểm khác nhau dọc theo hệ thống ống lệ. Thủ thuật này có hiệu quả hơn cho các trẻ nhỏ, nhưng đôi khi cũng được dùng ở người lớn với bị tắc nghẽn một phần.
• Đặt stent: Trong thủ thuật này, ống nhỏ silicon hoặc polyurethane được sử dụng để mở điểm tắc trong hệ thống ống lệ. Thủ thuật được thực hiện dưới gây mê toàn thân, đưa một ống mỏng qua điểm ở góc mắt vào hệ thống ống lệ và qua mũi. Sau đó gỡ bỏ. Biến chứng có thể bao gồm viêm do đặt stent.

Phẫu thuật

Phẫu thuật vẫn là điều trị hiệu quả nhất cho người lớn và trẻ em bị chống chỉ định ống thông. Phẫu thuật cũng rất thành công ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi bị tắc tuyến lệ bẩm sinh, mặc dù nó thường được sử dụng sau khi đã thử dùng các phương pháp trị liệu khác.

Phẫu thuật được sử dụng để điều trị hầu hết các trường hợp bị rách ống lệ, tạo lại lối thoát cho nước mắt bình thường trở lại. Trước tiên, bệnh nhân sẽ được gây mê, hoặc gây tê tại chỗ nếu được thực hiện như là một thủ tục ngoại trú. Các bác sĩ phẫu thuật tiếp cận hệ thống thoát nước mắt, sau đó tạo ra một cầu nối mới, trực tiếp giữa túi lệ và mũi. Đường dẫn nước mắt mới đi qua các ống lệ chảy vào mũi. Đặt stent hay đặt ống thường được thực hiện khi đường dẫn nước mắt mới đã lành, và sau đó được lấy bỏ 3 - 6 tháng sau phẫu thuật. Các bước trong thủ thuật này khác nhau, tùy thuộc vào vị trí chính xác và mức độ tắc nghẽn, cũng như chuyên môn của bác sĩ phẫu thuật.

Mở thông túi lệ bên ngoài vẫn là phổ biến nhất, được sử dụng và rất thành công. Dưới gây mê, bác sĩ phẫu thuật rạch một đường ở mặt bên của mũi, gần nơi có vị trí túi lệ. Sau khi làm cầu nối các túi lệ đến khoang mũi và đặt một stent trong đường dẫn nước mắt mới, bác sĩ khâu đóng vết mổ.

Nội soi

Thủ tục tương tự có thể được thực hiện bằng cách sử dụng dụng cụ nội soi. Thay vì tạo một đường rạch, bác sĩ phẫu thuật sử dụng một camera cực nhỏ và các dụng cụ nhỏ khác chèn vào qua lỗ mũi để vào hệ thống ống dẫn nước mắt. Lợi ích của phương pháp này là không có vết mổ và vết sẹo, hồi phục nhanh hơn và dễ dàng hơn. Hạn chế của điều trị nội soi là nó đòi hỏi bác sĩ phẫu thuật phải được đào tạo đặc biệt, và tỷ lệ thành công là không cao như mổ mở.

Tùy thuộc vào loại tắc nghẽn, bác sĩ phẫu thuật có thể chỉ định tạo lại toàn bộ hệ thống thoát nước mắt. Thay vì tạo ra một kênh mới từ túi lệ vào mũi, các bác sĩ phẫu thuật sẽ tạo ra một đường dẫn nước mắt mới từ góc trong của mắt đến mũi.

Sau phẫu thuật tắc tuyến lệ, sẽ sử dụng một loại thuốc xịt mũi để phòng ngừa và giảm viêm nhiễm sau phẫu thuật. Tiếp tục dùng thuốc này 2 - 3 lần/ngày trong 2 - 3 tuần sau thủ thuật. Sau 3 - 6 tháng, sẽ khám lại để tháo bỏ stent được sử dụng để giữ cho đường thoát nước mắt mới mở ra khi nó lành.