Tâm lý

Rối loạn nhân cách ám ảnh nghi thức (OCPD)

Những người mắc chứng rối loạn ám ảnh nghi thức vẫn nhận ra rằng chứng rối loạn ám ảnh nghi thức của họ là vô lý. Rối loạn ám ảnh nghi thức có thể mất nhiều thời gian để giải quyết, ảnh hưởng lớn đến chất lượng hoạt động nghề nghiệp và xã hội, mối quan hệ với bạn bè, gia đình và tất cả các hoạt động khác và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

Rối loạn nhân cách ám ảnh nghi thức (OCPD)

Rối loạn nhân cách ám ảnh nghi thức có thể dẫn đến gia tăng lo lắng ở bệnh nhân, bệnh nhân cần phải hành động ngay lập tức để giảm bớt lo lắng, ngay cả khi những người mắc hội chứng vẫn nhận thức được sự phi lý trong hành vi của họ. Rối loạn nhân cách ám ảnh nghi thức (OCPD) diễn ra trong thời gian dài và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, các mối quan hệ với bạn bè, gia đình và xã hội. Vậy lý do tại sao bệnh nhân lại mắc chứng rối loạn nhân cách ám ảnh nghi thức, làm sao để nhận biết và điều trị như thế nào hãy cùng TDoctor tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Một độc giả đã gửi đến các bác của Tdoctor:

Em thường xuyên suy nghĩ về những thứ không hoàn hảo, em ko biết có phải mắc bệnh Tâm Lý không?

“Sau khi đọc một bài viết trên mạng em đang nghi ngờ mình đang mắc bệnh tâm lý ạ. Em thường xuyên nghĩ về những thứ không hoàn hảo của người khác. Lúc nhìn họ em sẽ quan sát bên ngoài của họ và cảm thấy không hài lòng với một số thứ không sạch sẽ trên cơ thể hoặc là vấn đề răng miệng. Nếu chỉ cần chứng kiến người khác làm gì đó xấu hổ em sẽ nghĩ cả một ngày và những ngày tiếp theo vào khoảng thời gian đó em lại suy nghĩ về nó. Em nghi ngờ bản thân mắc chứng rối loạn ám ảnh không hoàn hảo ạ.”

Chuyên gia Tâm lý Hoàng Nhật đã trả lời: 

Gửi Minh Anh, tôi rất tiếc bạn đang trải nghiệm những suy nghĩ ám ảnh không mong muốn. Tôi không chắc bạn muốn làm gì với những suy nghĩ hình ảnh này, nhưng điều tôi chắc chắn là không có rối loạn ám ảnh không hoàn hảo. Bạn đang cảm thấy lo lắng và bất an khi nhìn thấy thứ gì đó bạn coi là bẩn thịu, nếu bạn cần hỗ trợ thì không biết tôi có thể giúp được gì? Chúc bạn sớm vượt qua được khó khăn này.

Dưới đây chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn các thông tin về rối loạn ám ảnh nghi thức, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị để các bạn có thể trang bị thêm kiến thức cho mình và những người xung quanh.

Rối loạn nhân cách ám ảnh nghi thức là gì ?

Rối loạn ám ảnh nghi thức có tên viết là OCPD là những chữ cái đầu tiên của cụm từ:

• Obsession: Những ý nghĩ, biểu tượng, cảm xúc xuất hiện một cách cưỡng bức và lặp đi lặp lại trong đầu đó là biểu hiện của ám ảnh
• Compulsion: Nghi thức là những suy nghĩ hoặc hành vi có ý thức được quy cho những suy nghĩ tượng trưng và những hành vi thường xuyên lặp lại như đếm, kiểm tra, tránh,...

Khi các biểu hiện và suy nghĩ trở nên rõ ràng và cứng nhắc chúng không thích ứng với khả năng giao tiếp với người khác hoặc làm việc, các rối loạn nhân cách sẽ xuất hiện. Sự không thích nghi xã hội có thể có tác động tiêu cực đáng kể đến những người bị rối loạn nhân cách và những người xung quanh họ. 

Ám ảnh làm tăng sự lo lắng, và khi nghi thức được thực hiện, sự lo lắng sẽ giảm đi. Những người mắc chứng rối loạn nhân cách ám ảnh cưỡng chế vẫn nhận ra sự vô lý của sự ám ảnh trong tâm trí họ.

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn ám ảnh nghi thức

1. Do các chất dẫn truyền thần kinh 

Theo nghiên cứu, serotonin được cho là có liên quan đến các triệu chứng OCPD. Thuốc tác động lên hệ serotonergic hiệu quả hơn các thuốc tác động lên chất dẫn truyền thần kinh khác. Trong hội chứng OCPD, có những rối loạn điều hòa serotonin ở các khớp thần kinh của nhiều vùng não khác nhau, đồng thời, sự nhạy cảm của các thụ thể của bệnh nhân với serotonin được tăng lên. Ngoài ra, bệnh nhân mắc hội chứng OCPD có bất thường (giảm mức độ) của vasopressin và oxytocin. Phải điều trị bằng clomipramine, nồng độ sẽ tăng lên

2. Do di truyền

Theo nghiên cứu, nếu con sinh ra trong gia đình có bố hoặc mẹ mắc hội chứng OCPD thì có sẽ có khoảng 35% bị mắc căn bệnh do di truyền từ bố hoặc mẹ

Rối loạn ám ảnh nghi thức do di truyền

Triệu chứng, dấu hiệu của rối loạn nhân cách ám ảnh nghi thức

Trong quá trình chụp PET để xem hình ảnh não của một bệnh nhân mắc hội chứng OCPD, nhận thấy thùy trán và hạch nền (nhân đuôi) đã tăng hoạt động. Trong quá trình chụp CT hoặc MRI, kích thước của nhân đuôi ở cả hai bên sẽ giảm xuống. Hội chứng OCPD được đặc trưng bởi những suy nghĩ ám ảnh hoặc hành vi cưỡng chế. 

Theo các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân, hội chứng được chia thành nhiều nhóm khác nhau. Triệu chứng cơ bản của rối loạn ám ảnh cưỡng chế là những suy nghĩ hoặc hành vi ám ảnh lặp đi lặp lại. Những triệu chứng này mang lại cảm giác khó chịu cho người bệnh, mặc dù người bệnh nhận thức được sự vô lý của những suy nghĩ và hành vi này và cố gắng tìm mọi cách để chống lại những suy nghĩ trong đầu nhưng đều vô ích.

Khi bị rối loạn ám ảnh nghi thức bệnh nhân sẽ có 4 biểu hiện chính sau đây:

• Ám ảnh bị nhiễm bẩn, bị lây bệnh: Người bệnh có hành vi rửa tay nhiều lần, rửa nhiều đến mức bị trầy xước da tay hoặc thường tránh né những đối tượng mà người bệnh cho là dễ nhiễm bẩn
• Ám ảnh nghi ngờ: Ám ảnh sự cưỡng bức về việc kiểm tra. Ví dụ khi rời khỏi nhà sợ quên khóa cửa hoặc tắt bếp ga và phải quay về nhà rất nhiều lần để kiểm tra. Những bệnh nhân mắc chứng ám ảnh nghi ngờ cũng hay có ám ảnh và nghi ngờ đối với chính bản thân mình và thường cảm thấy bản thân có lỗi do đã phạm một sai lầm nào đó.
• Dạng ám ảnh mà không có cưỡng bức, người bệnh xuất hiện liên tục những ý nghĩ lặp đi lặp lại về các hành vi tình dục hoặc xâm phạm người khác. Ví dụ một người mẹ luôn xung đột suy nghĩ, đau khổ vì sợ không kiềm chế được muốn giết con mình, hoặc không thể xua đuổi được những ý nghĩ tục tĩu hoặc có tính xúc phạm người khác,...
• Dạng ám ảnh không có cưỡng bức, người bệnh có những ý nghĩ về hành vi tình dục hoặc xâm phạm người khác mà những ý nghĩ ấy xuất hiện liên tục và lặp đi lặp lại. 
• Dạng chậm chạp ám ảnh, trong đó người bệnh thực hiện chậm chạp các sinh hoạt thường ngày ví dụ như mất hàng giờ để ăn sáng hoặc cạo râu,...

Điều trị chứng rối loạn ám ảnh nghi thức

1. Điều trị bằng thuốc

Sử dụng thuốc có tác động chọn lọc lên serotonin cho bệnh nhân, sau 4-6 tuần nếu chưa có hiệu quả thì chuyển dần sang thuốc khác. Một số loại thuốc phổ biến như: Clomipramin (Anafranil), Fluoxetin, Sertralin, Fluvoxamin, Citalopram,...

Điều trị rối loạn ám ảnh nghi thức bằng thuốc

2. Điều trị hành vi

Tạo một thói quen mới cho bệnh nhân, giúp bệnh nhân quên những suy nghĩ tiêu cực, làm giảm lo âu, khó chịu bằng cách khuyến khích bệnh nhân ra ngoài, nói chuyện, vui đùa với người thân, làm việc nhà nhẹ nhàng,...

Dùng kỹ thuật ngăn chặn để giảm hành vi cưỡng bức và ý nghĩ ám ảnh cho bệnh nhân bằng cách cho bệnh nhân đối mặt với các kích thích khiến bệnh nhân sợ hãi trước đây như chất bẩn, chất hóa học mà không được rửa tay, hoặc đối mặt với những suy nghĩ đắn đo, cân nhắc mà không được kiểm tra lại. Ví dụ như suy nghĩ đã khóa cửa hay chưa, không cho bệnh nhân vào kiểm tra lại mà phải đối mặt với suy nghĩ đó.

Đối với những bệnh nhân mắc hội chứng OCPD việc điều trị hành vi sẽ khiến cho bệnh nhân khó chịu, tuy nhiên chúng sẽ giúp bệnh nhân giảm hành vi cưỡng chế và mất hoàn toàn hành vi cưỡng chế đó.

3. Trị liệu khác

Đối với những bệnh nhân bị kháng thuốc điều trị, tùy theo tình trạng của bệnh nhân bác sĩ có thể thực hiện:

• Sốc điện: Trước khi tiến hành phẫu thuật thần kinh
• Phẫu thuật: Thực hiện cắt bỏ liên hợp khứu hải mã, mức độ thành công ở mức 20-35%

Tóm lại, đối với chứng rối loạn nhân cách ám ảnh nghi thức (OCPD) khi phát hiện bệnh nên được điều trị, tránh để lâu ảnh hưởng tới tình trạng sức khỏe và những sinh hoạt trong cuộc sống. Nếu bạn cảm thấy mình đang mắc chứng rối loạn ám ảnh nghi thức nhưng không biết nên làm sao, hãy liên hệ với chúng tôi Bác sĩ chuyên tâm lý của Tdoctor để được giải đáp miễn phí với Bác sĩ chuyên khoa.Để khám bệnh online với hình thức gọi video gặp trực tiếp bác sĩ, chuyên gia đầu ngành. Đăng ký khám online Tại đây.

Rất hữu ích

Hữu ích

Bình thường

Tin liên quan

Autism là gì? Outgoing autism là gì? 4 biểu hiện của người mắc chứng Outgoing autism

Những người mắc hội chứng  Outgoing autism là thường những người có trái tim mong manh, nhạy cảm. Trước mặt mọi người họ luôn tỏ ra vui ...

25/12/2021 13:01 Tâm lý

Phụ nữ cần làm gì khi chồng ngoại tình và phản bội?

Nói về sự phản bội trong hôn nhân luôn tồn tại những ý kiến trái chiều. Hơn ai hết, chúng tôi mong rằng người phụ nữ hãy luôn giữ tỉnh ...

31/10/2021 17:58 Tâm lý

Tâm lý con trẻ khi bố mẹ ly hôn bị ảnh hưởng ra sao?

Mỗi năm, có hơn một triệu trẻ em có bố mẹ ly hôn và chịu ảnh hưởng tâm lý nặng nề. Những phản ứng và tâm lý con trẻ khi bố mẹ ly hôn ...

31/10/2021 17:32 Tâm lý

7 đặc điểm nhận biết kiểu người cô độc hướng ngoại

Kiểu người cô độc hướng ngoại trong cuộc sống hàng ngày thường rất hòa đồng, vui vẻ và có những quan hệ xã hội rất rộng. Trước mặt ...

31/10/2021 17:15 Tâm lý

8 cách nói chuyện với trẻ tự kỷ

Các cách nói chuyện với trẻ tự kỷ gồm: giúp đỡ trẻ trong các tương tác xã hội, giao tiếp nhiều hơn bằng mắt và cử chỉ, sử dụng ngôn ...

31/10/2021 17:07 Tâm lý

Xem thêm